Καταστράφηκε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; – Τι είναι το εμπλουτισμένο ουράνιο και γιατί αποτελεί απειλή

Η «Operation Midnight Hammer» που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις 21 Ιουνίου (22 Ιουνίου, ώρες Ιράν) ήταν απολύτως επιτυχημένη επικοινωνιακά αλλά κανείς πραγματικά δε γνωρίζει αν πέτυχε ουσιαστικά.

Το κύριο ερώτημα που έχει προκύψει τις τελευταίες μέρες είναι εάν το Ιράν πρόλαβε να μεταφέρει τα 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου σε άλλες μυστικές τοποθεσίες, γιατί αν το έκανε τότε το πυρηνικό πρόγραμμα του παραμένει ενεργό και βιώσιμο.

Έχει την τεχνογνωσία να το συνεχίσει παρά τον θάνατο 11 πυρηνικών επιστημόνων διότι απλούστατα τα πανεπιστήμια του και τα ερευνητικά του κέντρα έχουν παράξει ήδη άλλους ικανούς φυσικούς και μηχανικούς.

Ακόμα και η Ρωσία και η Κίνα αντέδρασαν με πολύ συγκρατημένο τρόπο στην πιθανή καταστροφή της πυρηνικής ικανότητας του Ιράν γιατί στην πραγματικότητα, υπάρχει παγκόσμια συναίνεση ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ να αποκτήσει την πυρηνική βόμβα.

Ούτε, εξάλλου, ο κόσμος, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Κίνας, επρόκειτο να αποδεχτεί κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ  Ιράν από το Ιράν, γιατί κάτι τέτοιο θα απειλούσε την παγκόσμια οικονομία όπως την γνωρίζουμε.

Αλλά το πόσο πραγματική ζημιά έχουν προκαλέσει στην πυρηνική ικανότητα του Ιράν οι αμερικανικές και ισραηλινές επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φορντόου, το Νατάνζ και το Ισφαχάν, παραμένει ασαφές, ελλείψει ακριβών λεπτομερειών.

US Special Representative Steve Witkoff:

“Even if Iran has already enriched uranium to 90% (weapons grade), it will not be able to use it because we have destroyed the facility in Isfahan needed to ‘convert’ the material before enrichment and ‘metallize’ it after.”

However,… pic.twitter.com/HDVfYadP0p

— Sprinter Observer (@SprinterObserve) June 25, 2025

Έχει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποκεφαλιστεί; Εάν όχι, ποια είναι τότε τα αμερικανικά, ή, στην πραγματικότητα, τα ισραηλινά, σχέδια για τη διαχείριση της υποβαθμισμένης πυρηνικής απειλής του Ιράν;

Oι Αμερικανοί θέλουν να πιστεύουν πως πλέον το Ιράν δεν διαθέτει τις εγκαταστάσεις για να χρησιμοποιήσει το εμπλουτισμένο ουράνιο αλλά σε αυτό κάνουν λάθος.

Τα 400 kg εάν υπάρχουν ακόμα και έχουν μεταφερθεί αλλού μπορεί κάποιος να τα μετατρέψει σε μέταλλο και άρα να δημιουργήσει πυρηνικές κεφαλές ακόμα και σε μικρά εργαστήρια.

Τα B-2 έριξαν 14 GBU-57 σε θαμμένες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ και ιδιαίτερα στο Φόρντοου, το οποίο ο Τραμπ χαρακτήρισε ως τον «κύριο» στόχο.

Οι πύραυλοι Tomahawk έπληξαν το Ισφαχάν, ένα συγκρότημα εγκαταστάσεων όπου το Ιράν υποτίθεται ότι μετατρέπει το μεταλλικό ουράνιο σε αέρια ένωση και κατασκευάζει φυγοκεντρητές για τον εμπλουτισμό του αερίου και την αποθήκευση ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού (HEU) για την κατασκευή βομβών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την εξόρυξη ουρανίου, αυτό αποτελείται από δύο τύπους ισοτόπων – ουράνιο-238 και ουράνιο-235.

Το ουράνιο-238 αποτελεί περίπου το 99,3% του υλικού, ενώ το ουράνιο-235 αποτελεί το 0,7%.

Το ουράνιο-235 είναι το κλειδί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, αλλά επειδή υπάρχουν τόσο μικρές ποσότητες από αυτό στη φυσική κατάσταση του υλικού, οι επιστήμονες αυξάνουν το ποσοστό του ουρανίου-235 στο υλικό και το διαχωρίζουν από το ουράνιο-238. Αυτό είναι γνωστό ως εμπλουτισμός ουρανίου.

Χρειάζεται μόνο εμπλουτισμός ουρανίου σε περίπου 3% έως 5% για σταθμούς παραγωγής ενέργειας (πολιτική χρήση), αλλά πάνω από το 90% αυτού του ποσοστού χρειάζεται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Οι ανησυχίες ότι το Ιράν θα μπορούσε να αρχίσει να κατασκευάζει πυρηνικά όπλα αυξήθηκαν, με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να υποψιάζεται ότι το Ιράν έχει συσσωρεύσει περισσότερα από 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%, ποσότητα επαρκή για την κατασκευή δέκα βομβών όπως αναφέρει το Eurasian Times.

Η ΔΟΑΕ ανέφερε στις 31 Μαΐου ότι το Ιράν παραβιάζει το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης του 2015 που υπέγραψε με αρκετές μεγάλες χώρες, δηλώνοντας ότι δεν θα ξεπεράσει το όριο εμπλουτισμού ουρανίου στο 3,67%.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι πριν από τις 22 Ιουνίου, το Ισραήλ είχε ήδη χτυπήσει τη Νατάνζ και το Ισφαχάν και είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος του συστήματος αεράμυνας του Ιράν, ανοίγοντας τον δρόμο για τους Αμερικανούς.

Αλλά η τοποθεσία στο Φόρντοου, θαμμένη μέσα σε ένα βουνό, σε βάθος περίπου μισού μιλίου ή 800 μέτρων, ήταν εκτός εμβέλειας των ισραηλινών βομβών!

Σύμφωνα με τους Δυτικούς στρατηγικούς αναλυτές, μόνο ένα «μαζικό πυρομαχικό διείσδυσης» (MOP) θα μπορούσε να είχε εξαλείψει το Fordow.

Αυτά μπορούν να διατρήσουν 60 μέτρα από τυποποιημένο σκυρόδεμα και τα επανειλημμένα κτυπήματα στο ίδιο σημείο επιτρέπουν πλήγματα ακόμα βαθύτερα.

Αυτό ακριβώς έκαναν οι Αμερικανοί χρησιμοποιώντας B-2 και MOP.

Ο πρόεδρος Τραμπ ισχυρίστηκε ότι όλες οι πυρηνικές υποδομές του Ιράν έχουν «εξαφανιστεί».

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο στρατηγός Νταν Κέιν, αρχηγός των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων (ο οποίος προέρχεται από τον κλάδο της Αεροπορίας), ήταν αισθητά πολύ λιγότερο αισιόδοξος  στις άμεσες αξιολογήσεις των αποτελεσμάτων των επιδρομών του Σαββάτου από ό,τι ο Πρόεδρος ή ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ.

Η Ντάρια Ντολζίκοβα, ανώτερη ερευνήτρια στο Βασιλικό Ινστιτούτο Μελετών Άμυνας και Ασφάλειας του Λονδίνου, επισημαίνει ότι «Εάν το Φόρντοου όντως υπέστη σοβαρές ζημιές στον τελευταίο γύρο επιθέσεων – κάτι που παραμένει ασαφές – αυτό σίγουρα θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα για την ικανότητα του Ιράν να παράγει σχάσιμο υλικό για πυρηνικά όπλα. Το Εργοστάσιο Εμπλουτισμού Καυσίμων Φόρντοου (FFEP) ήταν κλειδί για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, εμπλουτίζοντας ουράνιο έως 60%, πιο αποτελεσματικά από ό,τι στο Νατάνζ.

Περαιτέρω επιθέσεις στο Νατάνζ και το Ισφαχάν, ανάλογα με τη φύση και την έκταση της ζημιάς, θα είχαν επίσης συμβάλει στην περαιτέρω καθυστέρηση του προγράμματος».

«Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το πού μπορεί να αποθηκεύει το Ιράν τα ήδη εμπλουτισμένα αποθέματα HEU, καθώς αυτά σχεδόν σίγουρα θα έχουν μετακινηθεί σε άκαμπτες και μη αποκαλυφθείσες τοποθεσίες, μακριά από πιθανές ισραηλινές ή αμερικανικές επιθέσεις».

Δεν είναι επίσης σαφές ποιες μυστικές εγκαταστάσεις μπορεί να υπάρχουν εντός του Ιράν που η Τεχεράνη θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για τη συνέχιση της παραγωγής φυγοκεντρητών, τον εμπλουτισμό και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με όπλα.

Επίσης, προς το παρόν δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της εγκατάστασης στο Kolang Gaz La, όχι μακριά από το Natanz, η οποία βρίσκεται υπό κατασκευή μέσα σε μια βουνοπλαγιά – σύμφωνα με πληροφορίες, βαθύτερα από το FFEP!

Με άλλα λόγια, εάν το Ιράν έχει πράγματι μεταφέρει ή αποκρύψει τα 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% σε μυστικό μέρος και τα έχει εμπλουτίσει γρήγορα σε ποσοστό άνω του 90%, το όριο που απαιτείται για την κατασκευή ατομικής βόμβας, η απειλή θα συνεχιστεί, παρά τις τελευταίες αμερικανικές επιθέσεις.

Αν και το Συγκρότημα Εμπλουτισμού Νατάνζ είναι η μεγαλύτερη εγκατάσταση πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ νωρίτερα την περασμένη εβδομάδα πιθανότατα προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στις φυγοκεντρικές μηχανές, εάν αυτές λειτουργούσαν τη στιγμή που τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη διέκοψαν την ηλεκτροδότηση του εργοστασίου.

Το ίδιο μπορεί να ίσχυε και για τις εγκαταστάσεις του Ισφαχάν, το παλαιότερο από τα καθιερωμένα κέντρα πυρηνικής έρευνας του Ιράν που λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τουλάχιστον 3.000 επιστήμονες και μηχανικοί εργάζονταν στις εγκαταστάσεις, αλλά δεν λάμβανε χώρα εμπλουτισμός μεγάλης κλίμακας στις εγκαταστάσεις, σύμφωνα με αξιωματούχους της ΔΟΑΕ.

Φυσικά, το Ιράν διαθέτει αρκετές άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα.

Ωστόσο, οι μεγαλύτερες και πιο κρίσιμες είναι ο πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας στο Μπουσέρ και ο σταθμός παραγωγής ουρανίου στο Μπαντάρ Αμπάς.

Εκρήξεις έχουν αναφερθεί κοντά στο Μπουσέρ τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά δεν είναι σαφές εάν η εγκατάσταση έχει πληγεί άμεσα από ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη.

Δυτικές αναφορές υποδηλώνουν ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας δεν έχουν αυξηθεί, γεγονός που υποδηλώνει ότι το Ισραήλ μπορεί να επιδίωκε να καταστρέψει τις υποδομές γύρω από το εργοστάσιο και όχι τον ίδιο τον πυρηνικό αντιδραστήρα.

Παρεμπιπτόντως, στις 12 Ιουνίου, ο Μοχάμεντ Εσλάμι, επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, είχε δηλώσει ότι το Ιράν είχε ολοκληρώσει την κατασκευή μιας τρίτης εγκατάστασης εμπλουτισμού σε μυστική τοποθεσία.

«Η νέα εγκατάσταση είναι πλήρως κατασκευασμένη και βρίσκεται σε ασφαλή, άτρωτη τοποθεσία», είπε, σύμφωνα με το ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων Mehr.

«Μόλις ολοκληρωθεί η εγκατάσταση και η ρύθμιση της φυγοκέντρησης, θα ξεκινήσει ο εμπλουτισμός».

Αν κάποιος πάρει τον ισχυρισμό του στα σοβαρά, τότε η εξάλειψη της πυρηνικής ικανότητας του Ιράν θα παραμένει πάντα αμφισβητήσιμη.

Συνολικά, όπως λέει η Ντολζίκοβα, «Εκτός από τις πραγματικές φυσικές δυνατότητες, το Ιράν διατηρεί εκτεταμένη εμπειρογνωμοσύνη που θα του επιτρέψει τελικά να ανασυστήσει ποιες πτυχές του προγράμματος έχουν υποστεί ζημιές ή καταστραφεί.

Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι δεκαετιών και βασίζεται σε εκτεταμένη ιρανική εγχώρια εμπειρογνωμοσύνη. Η φυσική εξάλειψη της υποδομής του προγράμματος – ακόμη και η δολοφονία Ιρανών επιστημόνων – δεν θα είναι αρκετή για να καταστρέψει την λανθάνουσα γνώση που υπάρχει στη χώρα».

Το σημείο που προκύπτει, επομένως, είναι ότι το πυρηνικό έργο του Ιράν ήταν πολύ πιο εκτεταμένο και διασκορπισμένο από εκείνα που υπήρχαν υποψίες ότι είχαν το Ιράκ και η Συρία και βομβαρδίστηκαν από το Ισραήλ το 1981 και το 2007, αντίστοιχα.

Όπως φαίνεται να υπονοεί ο Nicholas Miller, ειδικός σε θέματα μη διάδοσης πυρηνικών όπλων στο Dartmouth College στο Hanover του Νιου Χάμσαϊρ, σε αντίθεση με τη Συρία ή, για την ακρίβεια, το Ιράκ, «απαιτείται επανειλημμένη παρέμβαση στο Ιράν» εάν το σημερινό καθεστώς συνεχίσει να παραμένει στην εξουσία.