Αντιαεροπορική άμυνα νήσων Αν. Αιγαίου και Δωδεκανήσων: Πόσο αποτελεσματική είναι;

H έγκαιρη προειδοποίηση, για το ελληνικό σύστημα αεράμυνας βασίζεται σε δύο ζώνες: Η πρώτη ζώνη αποτελείται από ραντάρ 2D MPDR-90E τα οποία έχουν τοποθετηθεί στα νησιά Κάρπαθο, Ρόδο, Κω, Σάμο, Χίο, Λέσβο και στο Σουφλί την 1η ΜΣΕΠ στο Διδυμότειχο, τη 2η ΜΣΕΠ στον Ίσμαρο (Θράκη), την 8η ΜΣΕΠ στη Λήμνο, την 7Η ΜΣΕΠ στην Σκύρο, την 6η ΜΣΕΠ στη Μύκονο.

Το 3ο ΚΕΠ στον Ζήρο Σητείας, ενώ επικουρικό ρόλο έχουν τα ραντάρ του 1ου ΚΕΠ στο Χορτιάτη και του 2ου ΚΕΠ στην Πάρνηθα.

Τα ραντάρ του ελληνικού συστήματος αεράμυνας είναι τα HR-3000 (συχνότητα E/F), S743D Martello (συχνότητα D), TPS-70 (συχνότητα E/F), AR327 Commando (συχνότητα) και το RAT-31DL (συχνότητα D).

Το ελληνικό σύστημα αεράμυνας χωρίζεται σε τρεις τομείς ευθύνης: στον βόρειο υπό τον έλεγχο του 1ου ΚΕΠ, στον κεντρικό υπό τον έλεγχο του 2ου ΚΕΠ και στον νότιο υπό τον έλεγχο του 3ου ΚΕΠ. Τα κέντρα αυτά είναι διασυνδεδεμένα και ολοκληρωμένα στο πλαίσιο του εθνικού συστήματος C4I ADIS το οποίο αναπτύχθηκε και κατασκευάστηκε από την ελληνική εταιρεία Skytalis.

H νυν ελληνική αεράμυνα χρειάζεται κατεπειγόντως ένα νέο αντιαεροπορικό σύστημα, με δυνατότητας βολής άνω των 25 χλμ. με έμφαση στην καταστροφή των εχθρικών πυρομαχικών και αντιμετώπιση του κορεσμού της ελληνικής αεράμυνας.

Καλώς ή κακώς οι επιλογές είναι εξαιρετικά περιορισμένες και γίνονται ακόμα πιο περιορισμένες λόγω του οικονομικού αδιεξόδου και της δημοσιονομικής κηδεμονίας από ξένες χώρες.

Πρακτικά η μοναδική λύση που υπάρχει είναι ο εκσυγχρονισμός των νυν συστημάτων, πιθανόν με την προσθήκη ορισμένων νέων.

Η ελληνική αεράμυνα και ξεκινώντας από την «πρώτη γραμμή» δηλαδή από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αυτά εξοπλίστηκαν με δύο παλαιά διαφορετικά αντιαεροπορικά συστήματα μικρής εμβέλειας τα SA-8B ‘‘Gecko Mod-1’’, Skyguard ( στην Πολεμική Αεροπορίαμ στην Λήμνο) και ένα τρίτο V/SHORAD, το ASRAD-Hellas.

Τα συστήματα αυτά όμως και ιδιαίτερα τα δύο πρώτα είναι περιορισμένων δυνατοτήτων σήμερα.

Κατάλληλα για μαχητικά δεύτερης γενιάς και ελικόπτερα, τα SA-8B “Gecko Mod-1” και Skyguard ήταν επαρκή ή οριακά επαρκή τεχνολογικά πριν από 10-15 χρόνια.

Σήμερα είναι ξεπερασμένα, όσες ικανότητες και να διαθέτουν τα ελληνικά πληρώματα που επανειλημμένα έχουν εγκλωβίσει τουρκικά μαχητικά με το ρωσικό σύστημα.

Η πρώτη σύγκρουση στην Λιβύη το 2011 και η ευκολία με την οποία τα αεροσκάφη (Rafale, F-15E, Eurofighter κ.α.) που πήραν μέρος στους βομβαρδισμούς κατέστρεψαν τα SA-8B ‘‘Gecko Mod-1’’ της λιβυκής αεράμυνας δείχνει ότι κανείς δεν μπορεί να τρέφει φιλοδοξίες για σοβαρή Α/Α άμυνα στα νησιά από ένα σύστημα που σχεδιάστηκε στη δεκαετία του ’60 και τέθηκε σε υπηρεσία τη δεκαετία του ’70.

Η συστοιχία των Patriot PAC-3 της Σκύρου καλύπτει τον τομέα του κεντρικού Αιγαίου, ενώ οι συστοιχίες των S-300PMU1 αν ήταν πλήρως επιχειρησιακές υποτίθεται ότι θα κάλυπταν μέρος του νότιου-νοτιοανατολικού Αιγαίου. Τουλάχιστον έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις για ενεργοποίησή τους και πιθανόν για αναβάθμισή τους.

9K33M3 OSA-AKM (SA-8B Gecko Mod-1)

Το αντιαεροπορικό σύστημα OSA-AKM (SA-8B “Gecko Mod-1”) αποτελείται από το όχημα μάχης 9A33M3 (TELAR – Transporter Erector Launcher and Radar) τον κατευθυνόμενο πύραυλο 9M33M3 και το ραντάρ ελέγχου πυρός.

Το σύστημα του ραντάρ είναι γνωστό ως Land Roll και απαρτίζεται από πέντε διατάξεις. Στην κορυφή της διάταξης υπάρχει μια παραβολική περιστρεφόμενη κεραία, η οποία εκπέμπει στην μπάντα συχνοτήτων H (6-8 GHz) και έχει εμβέλεια αποκάλυψης στόχου σε μια απόσταση 30-35 χλμ.

Ο μέσος όρος πιθανότητας καταστροφής στόχου με έναν πύραυλο είναι 70% για αεροσκάφη δεύτερης γενιάς και η καθοδήγηση των πυραύλων γίνεται μέσω ραδιοζεύξης.

Το σύστημα διαθέτει 6 βλήματα 9M33M3 αποθηκευμένα σε ερμητικά σφραγισμένα κιβώτια από τα οποία γίνεται η εκτόξευση. Τα κιβώτια είναι έτοιμα για βολή και τοποθετημένα ανά τριάδες εκατέρωθεν του ραντάρ.

Η δραστική εμβέλεια των πυραύλων 9M33M3 φτάνει τα 10-12 χλμ. με δυνατότητα να φτάσει στα 15 χλμ. αλλά χωρίς το σύστημα να μπορεί να κατευθύνει τα βλήματα σε αυτές τις αποστάσεις.

ASRAD Hellas

Το σύστημα ASRAD-Hellas (Atlas Shοrt Range Air-Defence System) είναι μία έκδοση του γερμανικού αντιαεροπορικού συστήματος ASRAD της Rheinmetall DeΤec (πρώην SΤΝ Atlas Εlektrοnik GmbH) σχεδιασμένο και προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του ΕΣ. Το σύστημα ανήκει στην κατηγορία των V-SΗΟRΑD και έχει εμβέλεια 5 χιλιομέτρων.

Το ASRAD-Hellas σχεδιάστηκε για να παρέχει προστασία σε ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις, όπως Κέντρα Διοίκησης, Ελέγχου και αεροδρόμια ή σε στρατεύματα τα οποία βρίσκονται σε κίνηση. Το κάθε σύστημα διαθέτει τετραπλό εκτοξευτή και φέρεται επί οχήματος Μ998 Ηummer το οποίο κατασκευάστηκε από την ΕΛΒΟ.

Το σύστημα εξοπλίζεται από τέσσερα βλήματα FΙΜ-92 Stinger, ίδια με αυτά που διαθέτει ο ΕΣ για τους φορητούς εκτοξευτές του, τοποθετημένα σε δύο διπλούς εκτοξευτές οι οποίοι έχουν δυνατότητα περιστροφής 360 μοίρες και δυνατότητα ανύψωσης από -10 έως +70 μοίρες.

Δυστυχώς το σύστημα είναι απόλυτα ανεπαρκές σε σχέση με την απειλή. Και η προμήθειά του υπαγορεύθηκε περισσότερο από οικονομικής φύσεως ενδιαφέροντα των εμπλεκομένων παρά με οποιαδήποτε επιχειρησιακή ανάγκη, αφού αφορά κυρίως την προστασία κινούμενων φαλαγγών.

Skyguard

Το αντιαεροπορικό σύστημα Skyguard ή Βέλος, κατά την ΠΑ, αποτελεί την βασική μονάδα προστασίας των αεροπορικών βάσεων της ΠΑ μαζί με τα 9 γαλλικά Crotale NG. Συστήματα Βέλος προστατεύουν επίσης τις αεροπορικές βάσεις της Σκύρου (135ΣΜ) και της Λήμνου (130ΣΜ).

Η μονάδα βολής του Skyguard αποτελείται από το σύστημα ελέγχου βολής της Oerlikon Contraves το οποίο ελέγχει δύο δίδυμα ρυμουλκούμενα πυροβόλα GDF-002A των 35 χλστ. και δύο τετραπλούς φορείς εκτόξευσης βλημάτων Sparrow.

Τα πυροβόλα των 35 χλστ. έχουν δραστικό βεληνεκές 4 χλμ., μέγιστο βεληνεκές 6 χλμ., ταχυβολία 1.100 βλήματα το λεπτό (550 βλήματα x2).

Ο τετραπλός εκτοξευτής των πυραύλων διαθέτει βλήματα Sparrow RIM-7M της Raytheon με μέγιστη εμβέλεια 16 χλμ. ενώ η καθοδήγηση προς τον στόχο πραγματοποιείται μέσω εκπομπής ραντάρ συνεχούς κύματος.

Η κάθε πυροβολαρχία αποτελείται από δύο μονάδες βολής, οι οποίες συντονίζονται από το ραντάρ μακράς εμβέλειας Super Giraffe (SUGI), ενώ η εισαγωγή ζεύξης δεδομένων Link-11B επιτρέπει την πλήρη ολοκλήρωση στο ελληνικό σύστημα αεράμυνας.

Μετά τον εκσυγχρονισμό του το σύστημα μπορεί να βάλλει πυρομαχικά AHEAD αφού τα πυροβόλα του και το σύστημα ελέγχου βολής υπέστησαν τις κατάλληλες προσαρμογές και αναβάθμιση. 

Τι μπορεί να γίνει για την αντιαεροπορική άμυνα των νησιών του Αν. Αιγαίου

Στα συμπεράσματα μιας παλαιότερης ρωσικής μελέτης που είχε παραδοθεί στο ΓΕΕΘΑ προτεινόταν ο συνδυασμός των συστημάτων TOR-M2Ε και BUK-M2E ή εναλλακτικά του TOR-M2Ε.

Επίσης προτεινόταν στην Ελλάδα η διάθεση μεταχειρισμένων Buk-M1 (6-8 εκτοξευτών) τα οποία μετά από πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισής τους κοντά στο επίπεδο «Μ2» θα μπορούσαν σχεδόν να τετραπλασιάσουν την ακτίνα δράσης των κινητών πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων στο Ανατολικό Αιγαίο.

Τα Buk-M1 έχουν ακτίνα δράσης πάνω από 40 χλμ. και βρίσκονται ήδη σε υπηρεσία στην κυπριακή Εθνοφρουρά.

Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε ο Ελληνικός Στρατός να αποκτούσε δυνατότητες κατάρριψης τουρκικών μαχητικών ακόμα και πριν αυτά βγουν από τον τουρκικό εναέριο χώρο έστω και αν οι εκτοξευτές είναι τοποθετημένοι στα δυτικά των νησιών.

Επίσης τόσο τα αναβαθμισμένα TOR-M1 όσο και τα Buk-M1 έχουν μεγάλες δυνατότητες κατάρριψης βλημάτων cruise όπως το SOM αλλά και το Popeye που χρησιμοποιεί ήδη εδώ και χρόνια η τουρκική Αεροπορία.

Σε περίπτωση που τεθεί θέμα αγοράς νέων αντιαεροπορικών συστημάτων και όχι αναβάθμισης των υφιστάμενων, οπωσδήποτε υποψήφια θα είναι και το νέο SHORAD Pantsir S.2, το οποίο έχει ακτίνα δράσης που προσομοιάζει με τα μεσαίας ακτίνας δράσης HAWK.

Πολύ καλές επιλογές θα ήταν και το σύστημα SLAMRAAM, το επίγεια εκτοξευόμενο ΑΙΜ-120 AMRAAM, της νορβηγικής Kongsberg, όπως και το VL MICA της MBDA.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, σε σχέση με την απειλή και παρά τις πομφόλυγες των πολιτικών ηγεσιών που τις παρακολουθούν αδιαμαρτύρητα οι στρατιωτικοί, το Ανατολικό Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα έχουν εγκαταλειφθεί με αντιαεροπορικές δυνατότητες δύο δεκαετιών πίσω. 

Αυτά να τα σημειώνουμε για να ταυτοποιηθούν και οι ευθύνες αν συμβεί κάτι που κανείς δεν το θέλει…